بسم الله الرحمن الرحیم
هر کدام از ما وقتی یک چرخی در بازار بزنیم، کم یا زیاد حتما این جملات را می‌گوییم: چه خبر است این همه گرانی و تورم اقتصادی؟ مسئولین چه کار می‌کنند؟ شب می‌خوابیم، صبح بلند می‌شویم قیمت ها دو برابر شده است… . بعد هم طبق معمول مسبّبان این وضعیت بد اقتصادی را لعنت می‌کنیم و گاه از مقایسه شاه با جمهوری اسلامی سر در می‌آوریم!!! اما برای بررسی کارآمدی جمهوری اسلامی در مبارزه با فقر نمی توان تنها به این گفته ها اکتفا کرد.
بهتر است با یک نگاه عالمانه و عادلانه ابتدا وضعیت اقتصادی قبل انقلاب و بعد انقلاب را مقایسه کنیم. در مرحله بعد، تدابیر امامین انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) و امام خامنه‌ای(مد ظله العالی) را در مبارزه با فقر و شرایط بد اقتصادی بررسی کنیم.
ضريب جيني چيست ؟
بر اساس مستندات بانک جهانی – در سایت اینترنتی این نهاد در دسترس است- پیش از انقلاب، ضریب جینی ایران حتی از عدد ۵۰ نیز فراتر رفته است. در سال ۱۹۶۸ضریب جینی ایران ۵۰.۲واحد بوده است .این رقم برای سال ۱۹۷۳یعنی ۶سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ۴۹.۵واحد بوده است. با پیروزی انقلاب اما وضعیت شکاف طبقاتی در جامعه ایران به سمت بهبودی میل پیدا می کند؛ به طوری که ضریب جینی در سال ۲۰۱۳به ۳۷.۳واحد می‌رسد.این عدد کمترین رقم در طول تاریخ پیش و پس از انقلاب بوده است. بر این اساس به اذعان بانک جهانی وضعیت شکاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در ایران پس از انقلاب بهبود یافته است.
حتما بخوانید
آمار بانک جهانی از ضریب جینی بالای ۵۰ ایران قبل از انقلاب
وضعیت اقتصادی ایران، قبل و بعد از انقلاب
موسسات علمی و دانشگاه های اروپایی و آمریکایی در پژوهش‌های مربوط به انقلاب اسلامی ایران اذعان کرده‌اند كه انقلاب ایران در بهبود وضعیت زندگی فقرا تأثیر مهمی داشته است. از جمله این پژوهش ها مطالعه اي است که در دانشگاه ویرجینیای آمریکا و بر پایه آمارهای نهادهای بین المللی مثل بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به انجام رسیده است .
خلاصه ای از این پژوهش در روزنامه جام جم ۱۱ ارديبهشت ۱۳۹۷ با عنوان -كاهش فقر در ايران به روايت بانك جهاني- آمده است.
بررسی ها نشان می دهد كه در سال ۱۳۵۶ یعنی دو سال پیش از انقلاب اسلامی بالغ بر ۲۸ درصد خانوارها و ۲۵ درصد افراد شهری در ایران زیر خط فقر قرار داشتند. شماره خانوارها و افراد روستایی که در این سال زیر خط فقر قرار داشته اند نیز، به ترتیب ۶۶ و ۶۰ درصد بوده است. البته بررسی وضعیت فقر در ایران طی سال‌های ابتدایی انقلاب امکان پذیر نیست؛ زیرا آمار و ارقام مشخصی در این سال‌ها منتشر نشده است و آمار موجود از سال ۱۳۶۱ یعنی سه سال پس از انقلاب را نشان می دهد .
نرخ فقر بر اساس خانوار طی سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ نیز روندی کاهشی داشته است. در دهه ۱۳۵۹ نرخ فقر در ایران دوباره رو به افزایش می گذارد که علت آن جنگ ایران و عراق و افت شدید قیمت نفت بوده است. اما اجرای نظام سهمیه‌بندی کالاهای اساسی توان مقاومت افراد فقیر در برابر رشد قیمت‌ها و کمبودها را افزایش داد؛ در جریان جنگ طیف گسترده ای از کالاها از یخچال گرفته تا مصالح ساختمانی به صورت سهمیه بندی در اختیار مردم قرار می گرفت. یکی از علل مهم رشد فقر در اواسط دهه ۱۳۵۹ تورم شدید بود که از ۷ درصد در سال ۱۳۶۴ به ۲۴ درصد در سال ۱۳۶۵رسید.
برخی علل کاهش ضریب جینی از سال ۱۳۶۷
پایان یافتن جنگ ،افزایش قیمت نفت به سبب جنگ اول خلیج فارس و آغاز عملیات سازندگی باعث کاهش فقر از سال۶۷ شد و تا سال۱۳۷۲ به میزان یک چهارم کاهش یافت. در اواسط دهه ۱۳۷۰ به علت تغییر وضعیت کلان اقتصاد و فشار واردات- که بحران بدهی خارجی را در پی داشت- روند کاهش فقر متوقف شد؛ اما خیلی زود روند نزولی فقردر ایران از سر گرفته شد و در سال ۱۳۸۳ به سطح بسیار پایینی رسید.
بررسی آمارها و داده‌های نهادهای بین‌المللی و موسسات غربی نشان می‌دهد که وضعیت فقر و نابرابری در ایران پس از انقلاب بهبود پیدا کرده است. در عین حال باید به این نکته اشاره کرد که کاهش فقر به معنای کاهش احساس فقر نیست؛ ممکن است مردم از قدرت خرید بیشتری برخوردار شوند اما اگر خود را با افرادی که جلوتر از آنها قرار دارند مقایسه کنند ،يا اگر به نحوي انتظارات فزاینده اي در آنها ایجاد شود، در اين صورت ممکن است کاهش فقر خود را احساس نکند.
مقایسه ضريب جيني بین ایران بعد از انقلاب و برخي كشورها
بر اساس گزارش توسعه انساني ۲۰۱۴سازمان ملل، در ميان كشورهاي جهان سوئد داراي كمترين ضريب جيني (۰٫۲۵۰۰)است. پس از آن كشورهاي اوكراين و نروژ در جايگاه دوم و سوم قرار دارند. طبق اين گزارش در بين ۶۳كشوري كه ضريب جيني آنها گزارش شده است، ايران در رتبه ۳۹قرار گرفته است. برخي ازکشورهایی که شكاف درآمدي بيشتري نسبت به ايران دارند، عبارتند از:تركيه(۰٫۴۰۰۰)،روسيه (۰٫۴۰۱۰) ،ايالات متحده آمريكا (۰٫۴۰۸۰ )قطر (۰٫۴۱۱۰ )،چين (۰٫۴۲۱۰) ،آرژانتين (۰٫۴۴۵۰ )و شيلي (۰٫۵۲۱۰ )(۲)
در قسمت بعد تدابیر و راهكارهاي امام خميني(قدس سره) و امام خامنه‌اي را به منظور بررسی کارآمدی جمهوری اسلامی در مبارزه با فقر مرور می‌کنیم. علاوه بر آن، مروری خواهیم داشت بر وضعيت ضريب جيني در سالهاي اخير در کشور.
منبع :
- کتاب انقلاب چهل ساله دستاوردها و فرصتها، حمید خوشاینده، سید روح الله میری، احمد کریمخانی، با مقدمه حجت‌الاسلام والمسلمین علی شیرازی، ناشر خط مقدم.
۲٫سايت آمار ايران
ثبت دیدگاه